TSSB
Travma ve EMDR, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) bireyi aşırı bir şekilde tedirgin eden, korkutan, dehşete düşüren ve çaresiz hissettiren alışılmadık yani beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan durumların tetiklediği bir ruh sağlığı durumudur. TSSB, doğal afet sonrasında, kazalar, ölümcül hastalıklar, şiddet, istismar, salgın ve savaş gibi yıkıcı olaylar sonrasında meydana gelebilmektedir. Bireyler bu gibi durumlar sonrasında yoğun stres belirtileri gösterebilmektedir. Semptomlar üç aydan kısa sürdüğünde “akut”, daha uzun sürerse “kronik” TSSB adı verilmektedir.
TSSB belirtileri dört ana başlık altında incelenmektedir. Bu başlıklar arasında;
- Travma kriteri: (Ölüm ya da ölüm tehdidi, fizik bütünlüğüne yönelik tehdit veya bunlara şahit olmak)
- Yeniden yaşama belirtileri: (Olayı sık sık düşünme (istemeden), sık sık rüyada görme, olay yeniden oluyormuş gibi hissetme, olayı hatırlatan iç ya da dış olaylara fizyolojik tepki verme gibi.)
- Kaçınma belirtileri: (Travmaya eşlik etmiş düşünce duygu ya da konuşmalardan kaçma, travmayı hatırlatan yerlerden ya da kişilerden uzak durma, travmanın önemli bir yönünü hatırlayamama, önemli etkinliklere ilgi azalması, insanlardan uzaklaşma/yabancılaşma, duygulanımda kısıtlılık vb.)
- Aşırı uyarılma belirtileri: (Uykuya dalmakta ve sürdürmekte güçlük, öfke patlamaları, konsantrasyonda zorluk, abartılı tepkiler verme, aşırı irkilme tepkisi vb.)
Bireye yapılan psikolojik müdahale sürecinde bu belirtiler ışığında ve belirtilerin ne kadar sürede gerçekleşiyor olmasıyla birlikte bireyin günlük yaşamındaki etkisi de düşünülerek travma sonrası stres bozukluğu tanısı konulabilmektedir.
TSSB için müdahalelerde çeşitli psikoterapi ekolleri kullanılmaktadır. Bunlar arasında öncelikli olarak EMDR, bilişsel davranışçı terapi, EFT ve ilaç tedavileri de ek olarak kullanılmaktadır.
EMDR (Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme) Travma sonrası stres bozukluğunun tedavi sürecinde öncelikli olarak kullanılan psikoterapidir. EMDR, çeşitli psikoterapi ekollerini de içinde barındıran rahatsız edici anıları yapılandıran ve beynin bilgi işleme sistemini bütünleştiren bir psikoterapi yöntemi haline gelmiştir. Bireyin geçmişte yaşadığı travmaya yönelik psikolojik ve fiziksel belirtileri uygun bir şekilde işlenmediğinden olumsuz tepkiler vermesine neden olmaktadır.
EMDR Yapısı
EMDR terapisinde öncelikli olarak danışanın yaşadığı probleme yönelik detaylar öğrenilir. Probleme yönelik anılar ve semptomlar belirlenir. Geleceğe yönelik hedefler belirlendikten sonra seans yapılandırılması/planlaması gerçekleştirilmektedir. Danışana EMDR hakkında bilgi verilir ve işlemeye hazır hale getirilir. Ardından değerlendirme aşaması ile danışanın seçtiği anıyı bir görsel halde düşünmesi istenilir. Bu görsele dair olumlu inançları belirleyebilmek için negatif düşünce veya inançlarına, duygularına ve fiziksel belirtilerine odaklanmasını sağlar. EMDR terapisinde bireyin yaşadığı anıya odaklanarak kendini olumsuz bir şekilde etkilemiş ve etkilemeye devam etmekte olan durumları duyarsızlaştırarak o anı da takılı kalmanın önüne geçmeye çalışarak yeniden işleme gerçekleştirir. EMDR terapisi sürecince terapist iki parmağını sağa sola hareket ettirerek danışanında göz hareketleriyle takip etmesini ister ve terapist her set için danışana rehberlik eder. Bu setler aracılığıyla terapist danışanın kendisini olumsuz bir şekilde etkileyen anıya odaklanarak daha az duyarlı hale getirmeye çalışarak olumlu yerleştirmeler gerçekleştirir. Danışanın pozitif düşünce ve inançlarla bağlantı kurabilmesini sağlamak adına bu setler danışanın anıya dair daha az rahatsız hissedinceye kadar devam etmektedir. Terapi süresince danışana yeni bilgi ve beceriler de kazandırmak önemli bir hedeftir. Bu sayede danışanın yaşadığı problemlere yönelik baş edebilme düzeyi arttırılmaya çalışılır. Ayrıca terapi sürecinde danışanı rahatlatıcı birçok teknik de terapi sürecinde etkin bir biçimde kullanılmaktadır.
Alan yazına göre, EMDR çeşitli travma çalışmalarında olumlu etkileri olduğu görülmekle birlikte ortalama beş seans EMDR terapisi olan bireylerin %50’nin üzerinde uzun süreli olarak olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Bireyler yaşadıkları travmaya takılı kalarak geçmiş anıyı bugününe ve yarınına da taşımaktadır. Bu yüzden olumlu pekiştireçlerle geçmişte yaşanılan durumu geçmişte bırakarak devam edebilmek ve geleceğe yönelik olumlu bir inanç hedefleyebilmek için sizlerde EMDR terapisi alabilirsiniz.