Genellikle kız ergenlerde görülen yeme bozuklukları çoğunlukla zayıf olma kaygısı veya sağlıklı kilo verme kaygısı ile ilişkili olmamaktadır. Yeme bozukluğu olan bir genç kontrol edebileceği tek şey olduğunu düşündüğü kilosuna ve bedenine odaklanır. Kilosunu istediği zaman azaltabileceğine ilişkin baskın inanç kişiyi çepe çevre sarar.
Yeme bozuklukları arasında anoreksiya nervoza ve bulimiya nervoza olarak sınıflandırılır. Yeme bozuklukları ile ilişkili konular arasında düşük özgüven, duygulanımın artması, dürtü kontrolünde bozulmalar, kişilerin diğer insanlardan ayrılarak kendi bireyselleşmelerini sağlama arzusu gibi konular bulunmaktadır.
Bu noktada neden en çok ergenlik dönemindeki bireyleri etkilediğini anlayabiliriz. Çünkü ergenlik dönemi vücudun çok büyük gelişme ve değişme gösterdiği, bedendeki bu değişimlere kendini psikolojik olarak hazırlamayan, hazırlasa bile uyum göstermekte sorun yaşayan ergenlerde derin bir özgüven problemi gelişebilir. Beden algısında olumsuz düşünmek, bedeninin çeşitli yerlerini gizlemek istemek, genellikle bol kıyafetler giymek gibi davranışlarda bulunabilirler. Diğer bir yandan ise hormonlar değişir ve kişi değişen hormonların yarattığı yoğun duygularla baş etmeye çalışır. Bu sebeple duygulanım konusunda sorunlar yaşanabilir. Ayrıca ergenlik dönemi dediğimiz dönem çocuk ile yetişkinlik arasına sıkışmış bir geçiş dönemidir. Bu dönemde ergenler ailelerinden ayrılarak otonomi yani bağımsızlık kazanmak için bir çabaya girerler. Kendilerini bir yetişkin olarak hayat içerisinde yer edinmeye, edindikleri yerin korunumunu sağlamaya çalışırlar. Bu durumlardan herhangi birinde aksama olması yeme bozukluklarının hazırlayıcı etkeni olabilir.
Hazırlayıcı etkenlere ek olarak, bir duyguyu yaşama konusunda engellenmişlik, bir yakının kaybı veya fiziksel olarak ayrı kalmak, risklerden kaçınma isteği gibi durumlar da sayılabilir. Bu durumlarda kişi kontrol edemediği veya yönetemediği süreçleri, kontrol edebildiği diğer durumlar konusunda harekete geçerek tepkisini gösterir. Kısacası yeme bozukluklarının temeli çok yüksek oranda bir ses çıkarma, bir haykırış olarak görülebilir.
Yeme bozukluğuna sahip bireyler konsantrasyon bir işe odaklanma, uyku problemleri çekerler. Araştırmalara göre gıda yoksunluğu çeken hemen hemen bütün bireylerde bu belirtiler açıkça görülmektedir.
Başka bir yönden incelemek gerekirse günümüzde sosyal medya çılgınlığı hız kesmeden devam etmekte ve insanlar aslında hiç olmadıkları kadar güzel, yakışıklı, zengin, kibar, hoş, nazik vb. gibi görünmek istemekte ve bunun için bir çok fotoğraf düzenleme programları ve yöntemleri kullanmaktadırlar. Bazı tanınmış sosyal medya ünlülerinin bu şekilde fotoğraflar paylaşmaları, hali hazırda beden algısı ile ilgili problem yaşayan kendi bedenine yabancılaşan ergenleri de derinden etkilemektedir. Beden algısında bozulmalar kendilerini fotoğraflarda gördükleri insanlara benzetmeye çalışmakla, daha az yemeye ve daha fazla enerji sarf etmeye kadar giden problemleri de beraberinde getirmektedir. Aynaya baktıklarında kendilerini beğenmeyen ergenler hayallerinde değiştirilmiş fotoğraflardaki “sahte” vücutlara sahip olduklarını düşünürler.
YEME BOZUKLUKLARININ BELİRTİLERİ
- Çok az yemek yemek
- Tıkınırcasına yemek yiyip daha sonra bunu kusma yoluyla çıkarmak
- Uykuda bozulmalar
- Dikkat konsantrasyon konusunda sorunlar yaşanması
- Açlıktan kaynaklı halsizlik yaşama
- Halsizlik sebebiyle aşırı sakarlık
- Çok hızlı kilo kaybı
- Kan değerlerinde dalgalanmalar
- Bayılma ve baş dönmesi yaşamak
- Kalorisi yüksek yiyecekleri saklamak, yememek
- Düşük beden ısısı
- Kilo kaybından dolayı kızlarda regl görülmemesi
- Yüzün bembeyaz veya olduğundan daha beyaz ve solgun görünmesi
- Saçların olduğundan daha hızlı dökülmesi
- Kabızlık
- Kemiklerin kolay kırılmaya açık hale gelmesi
- Müshil ilacı gibi maddeler kullanmak vb.
YEME BOZUKLUKLARININ VÜCUTTAKİ OLUMSUZ ETKİLERİ
- Karaciğerde problemler
- Kalp ritminin bozulması
- Kan değerlerinin değişmesi
- Tırnakların kırılması
- Saçların dökülmesi
- Kabızlık
- Kusmadan kaynaklı mide asidinin dişleri aşındırması veya çürüklere sebep olması
- Hormonal değişikliklerden dolayı reglin kesilmesi vb.
ALINABİLECEK ÖNLEMLER
- Travma yaratan durumlar yaşandığında çocuğunuzu iyi gözlemlemelisiniz
- Bahsedilen belirtileri ilk fark ettiğinizde bir uzmana başvurmalısınız
- Ergenlik dönemi çok fazla değişim ve gelişim yaşanan bir dönem olduğu için iyi gözlem yapılması gereken bir dönemdir, sürekli gözlem yapmalısınız fakat bunu ergenin dikkatini çekmeyecek şekilde, onun özel alanına müdahale etmeyecek şekilde yapmalısınız.
Eğer böyle bir problemle karşılaşır ve Adana’da psikolog ararsanız bizi arayarak randevu alabilirsiniz.
Çocuk Ergen Terapisti/Aile Danışmanı
Randevu İçin: