Sanat terapi (Art Therapy), müzik, resim, heykel, hareket dans, drama gibi sanat dallarıyla yapılan bir terapi çeşididir. Terapi sürecinde çeşitli materyaller kullanılır. Bazı durumlarda bu süreç intermodal şekilde de gerçekleşebilir örnek verecek olursak önce şiir terapi ardından ise resim terapiye terapistin öncülüğünde geçilebilmektedir.
Sanat terapinin temel amacı bireyin kendini özgürce ifade etmesini, yaratıcılığının artmasını ve estetik yönünün ortaya çıkmasını sağlamaktır. Sanat terapisinin hedefi ise danışanla yürütülen sanat terapisi seansında danışanın bir sanat ürünü ortaya çıkarmasını sağlamak ve ardından yaratılmış sanat ürünün terapist eşliğinde keşfedilmesi ve katarsis sağlanabilmesidir.
SANAT TERAPİSİNİN KULLANIM ALANLARI
- Gelişim geriliği,
- Öğrenme bozukluğu,
- Kaygı bozuklukları,
- Kişilik bozuklukları,
- Depresyon,
- Özgüven,
- Nörolojik bozukluklar,
- Travma sonrası stres bozukluğu,
- Ağrı kontrolü ve hamilelikte stres azaltma gibi konularda sanat terapisiyle çalışılabilmektedir.
SANAT TERAPİSİNİN AVANTAJLARI
- İletişimi kolaylaştırır,
- Psikoterapi sürecini eğlenceli ve çekici hale getirir,
- Ruhsal problemleri tanımlamaya yönelik direnci azaltır,
- Duygusal boşalım sağlamayı destekler,
- İçgörü kazandırır,
- Duygu ve düşünceler üzerindeki kontrol hissini arttırır,
- Kelimelerle ifade edilemeyen durumların sembolik bir dille daha kolay şekilde dışavurulmasını sağlar.
SANAT TERAPİSİNİN DEZAVANTAJLARI
- Zaman yönetimi,
- Mekan,
- Çevrimiçi Terapi de yaşanan birtakım zorluklar,
- Danışanın zihinsel becerilerindeki farklılıklar yaşanması bazı durumlarda sanat terapisi çalışmalarını zorlaştırmaktadır.
SANAT TERAPİSİ UYGULAMA
Sanat terapisinde danışan kendini sadece sözleriyle ifade etmez aynı zamanda ortaya çıkardığı sanat ürünleriyle de iç dünyasını yansıtır. Kinetik, duyusal algısal ve sembolik yöntemler bir araya gelerek sözlerin ifade edebileceğinden çok daha fazlasını ortaya çıkartmış olur.
Sanat terapisi kelimelerin sınırlılığı engelini ortadan kaldırır. Kimi zaman sözlerle ifade etmekte zorlandığımız veya kelimelere dökme noktasında tıkandığımız anılar, duygular, düşünceler sanat terapisi sayesinde sözsüz olarak kolaylıkla ifade edilebilir. Burada sanat ürünü ortaya çıkartırken sanatta estetik kaygı değil sanatla iyileşme temel düşüncedir. Bu yüzden sanat terapisinde danışanın sanatçı kimliğinin olması beklenmemektedir. Spontane bir şekilde yürütülen sanat terapisi seansında danışanın sembolik ve görsel ifadelerle yansıttığı geçmiş yaşantıları (anılar, travmalar, yanlış deneyimler, olaylar, önemli duygudurumlar vb.) gün yüzüne çıkmaya başlayacaktır. Sanat terapisti eşliğinde bu sanat ürünü keşfedilecektir.
Sanat terapisi seansları terapist ve danışanın ortak fikrine dayanarak bazı durumlarda bireysel bazı durumlarda grup seansları halinde de uygulanabilmektedir. Süreç benzer olmakla birlikte grup seansları birden fazla danışana hitap ettiğinden dolayı zaman olarak biraz daha uzun sürebilmektedir. Ayrıca grup seanslarında danışanların sanat ürünlerine erişimi, rahat çalışma olanağı olması açısından biraz daha geniş bir mekân da gerçekleştirilmesi daha uygundur. Grup seansında dikkat edilen bir diğer önemli hususta danışanların ortak bir probleminin belirlenebilmesi ve yaş aralığının uygunluğunun terapist tarafından özenle ele alınabilmesi gerektiğidir.
Sanat terapisi seansında;
İlk olarak sanatın yaratılması (spontane sanatsal yaratıcı bir süreç): Bu süre zarfı içerisinde terapist danışanı bir dış göz olarak takip eder ve gerekli durumlarda içerik ve duygu yansıtmaları yapabilir ve tercihe bağlı olarak üretilen sanat eseri ile ilgili sorular yöneltebilir.
İkinci olarak yaratılan sanat ürününün keşfedilmesi: Terapist danışanın resim, heykel, kolaj vb. çalışmasını keşfetmeye yönelik sorular sorar. Bu sorular arasında bunlar yer alabilir;
- Bu çalışmayı ortaya çıkarırken nasıl bir süreç yaşadınız, ne hissettiniz?
- Bu çalışmanın size çağrıştırdığı anıları hatırlamak size nasıl geldi?
- Bu çalışmayı yaparken aklınızdan ne gibi düşünceler geçti?
- Bu çalışmaya başlamadan önce ve şu an hissettikleriniz arasında bir farklılık var mı?
- Yaptığınız çalışmaya bakınca neler söylemek istersiniz?
Not: Terapistin danışanla çalışmak istediği sanat terapisi tekniğine göre bu sorular değişkenlik ve çeşitlilik gösterebilmektedir.
Çocukların kelime haznesinin kısıtlı olması ve yaşadıkları durumları, duygu ve düşünceleri dile getirmekte zorluklar yaşaması nedeniyle sanat terapisi ve oyun terapisinin yerinin çok önemli olduğunu belirtmek isterim. Çocuğunuzun zorlu süreçler geçirdiğini düşünüyorsanız Çukurova Aile Danışmanlığı Merkezimizde Sanat terapisi, Oyun terapisi ve Masal terapisi gibi çeşitli yöntemlerle çalıştığımızı belirtmek ister ve bu deneyimlerden ihtiyaç halinde faydalanabileceğinizi de vurgulamak isterim.