TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞI NEDİR VE ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Bir psikolog olarak Teknoloji bağımlılığı konusu hakkında sizlere bilgi vermek istiyorum. Teknoloji bağımlılığı; internetin ve teknolojik cihazların kullanımı ile ilgili olarak “aşırı kullanım, kullanma isteğini doyuramama, aşırı kullanımdan dolayı aktivitelerin ihmal edilmesi, aşırı kullanımın sosyal ilişkilere zarar vermesi, negatif duygu ve yaşam stresinden bir kaçış aracı olarak kullanma, kullanımı azaltma ve durdurmada problemler yaşama, kullanımın mümkün olmadığı durumlarda gergin ve sinirli olma ve kullanım süresi ve miktarına ilişkin yalan söyleme durumu” şeklinde tanımlanmaktadır.
Teknoloji bağımlılığı çok yönlü (sosyal, psikolojik, davranışsal ve ruhsal) bir kavramdır. Son yıllarda çocuklar/ergenler arasında gittikçe yaygınlaşmakta olan teknoloji bağımlılığı riskinin kısa ve kolay değerlendirilen ölçeklerle belirlenmesi önleme stratejilerinin oluşturulmasına destek sağlayacaktır. Çocuk/ergenlerde teknoloji bağımlılığının önlenmesine yönelik olarak risk faktörlerinin belirlenmesi ve risk faktörlerinin ortadan kaldırılması için koruyucu faktörlerle ilgili çalışmaların başlatılması önem arz etmektedir.
Risk faktörlerine bakacak olursak; ailesi ile ilişkisi yetersiz olan, ailesi ile etkin zaman geçiremeyen, aile içinde iletişim, ilgi ve sevgi yetersizliğinin olması, ergen için ev içinde sağlıklı ve güvenli bir ortam sağlanamaması, aile içinde tutarsız davranışlar, aile içinde rol dağılımının belirgin olmaması, rol çatışmalarının yaşanması, ergenden aşırı beklentilerin olması, travma yaşantıları, ergenin teknoloji kullanımına daha çok yönelmesine neden olan risk faktörleri olarak sayabiliriz. Ayrıca akran baskısı, algılanan sosyal desteğin azlığı, yalnızlık ve utangaçlık diğer risk faktörleri arasındadır.
Teknoloji bağımlılığı
farklı teknolojik araçlar ve uygulamalar üzerinde ortaya çıkabilir. Bunlar arasında: Sosyal medya bağımlılığı, Oyun bağımlılığı, İnternet bağımlılığı ve Akıllı telefon bağımlılığını da sayabiliriz.
Sosyal Medya Bağımlılığı
İnsanların sosyal medya platformlarını (İnstagram, Twitter, Facebook vb.) sürekli olarak kullanması ve bu ortamların hayatında olmazsa olmaz bir parçası haline gelmesidir. Sosyal medya platformlarını sürekli olarak kontrol etme, güncelleme ve yanıt verme ihtiyacı ile ortaya çıkar.
Telefon Bağımlılığı
Akıllı telefonunu sürekli olarak elinde tutma, sıklıkla kontrol etme ve uygunsuz zamanlarda kullanma ihtiyacı olarak tanımlanabilir. Ayrıca kişinin bu durumu abartması, telefon nedeniyle iş ve sorumluluklarına konsantre olamaması gündelik hayatını sekteye uğratması nedeniyle bağımlılık durumu ortaya çıkar.
Oyun bağımlılığı
insanların video oyunları, online ve mobil oyunları sürekli olarak oynaması ve bu oyunların hayatlarındaki önemini abartması ile meydana gelmektedir. Oyun bağımlılığı her yaş görülebilir. Bu bağımlılık, oyunları sürekli olarak oynama veya düzenli olarak kontrol etme ihtiyacı ve oyundan uzak kaldığında oluşan boşluk hissi ile tanımlanabilir. Bireyi maddi ve manevi yönden de kötü etkileyebilir.
İnternet bağımlılığı
Bireyin interneti aşırı kullanma isteğinin önüne geçememesi, internete bağlı olmadan geçirilen zamanın önemini yitirmesi, yoksun kalındığında aşırı sinirlilik hali ve saldırgan olması ve kişinin iş, sosyal ve ailevi hayatının giderek bozulması olarak tanımlanabilir.
Teknoloji Bağımlılığının Olumsuz Etkileri
- Anksiyete
- Depresyon
- Yalnızlık hissi
- Özgüven eksikliği
- Dikkat eksikliği ve hiperakitivite bozukluğu
- Yeme bozuklukları
- Uyku problemleri
- İkili ilişkilerde sorunlar
- Okul ve iş performansının düşmesi ve işlere odaklanamama
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Algı bozukluğu
- Siber zorbalık
- Sosyal güvensizlik
- Kıskançlık
- Nefret söylemleri/ saldırganlık
- Öfke kontrol bozukluğu
- Bir şey yapmaya karşı isteksizlik/ ilgi kaybı
Teknoloji bağımlılığının önüne geçebilmek için neler yapılabilir?
Teknolojik aletlerle geçirdiğiniz zamanı azaltmak, teknoloji bağımlılığından kurtulmak için en temel çözümdür. Teknolojik aletlerle geçirilen süreyi kontrol edebilmek için akıllı telefonunuza ya da sosyal medya hesaplarınıza ekran kullanım sınırı koyabilirsiniz. Teknolojik aletinizde yer alan sosyal medya hesaplarından ya da oyunlardan gelen bildirimleri kapatabilirsiniz. Okuldayken ya da evdeyken teknolojik aletinizi yanınızda taşımamaya özen gösterebilirsiniz. Göz önünde olmayan yerlere koymaya çalışabilirsiniz. Kendinize yeni bir hobi edinebilirsiniz. Sosyal medyadan ya da dijital oyunlardan elde ettiğiniz eğlenceyi sizi tatmin eden işlevli bir hobiyle değiştirin.
Teknoloji bağımlılığının altında yatan risk faktörlerinin değerlendirilmesi için psikolojik bir destek de alabilirsiniz. Kurumumuzda çalışan Psikolog ve Psikolojik Danışmanlarımız teknoloji ve internet bağımlılığına yönelik psikolojik hizmet verebilmektedirler.